ROA là gì? Cách tính ROA?

Trong đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư cần phải nắm rõ bức tranh tài chính của công ty để có quyết định mua cổ phiếu đúng đắn, bằng cách sử dụng các chỉ số đánh giá hoạt động kinh doanh của công ty. Trong đó, ROA là chỉ số đo lường hiệu quả trong việc khai thác nguồn vốn của doanh nghiệp cực kỳ hữu ích mà bất kỳ ai cũng phải hiểu thật cặn kẽ. Vậy ROA là gì? Cách tính ROA có phức tạp không? Cùng theo dõi qua bài viết dưới đây nhé!

ROA là gì?

ROA (Return On Asset – tỷ suất sinh lời ròng của tài sản) là chỉ số tài chính dùng để đo lường mức độ lợi nhuận mà công ty thu được so với tổng tài sản của công ty.

Hiểu đơn giản, chỉ số ROA thể hiện mức độ hiệu quả của việc sử dụng tài sản của doanh nghiệp, hay khả năng sinh lời trên mỗi tài sản.

Cách tính chỉ số ROA

Chỉ số ROA được tính theo công thức dưới đây: 

Trong đó: 

• Lợi nhuận sau thuế (hay còn gọi là lợi nhuận ròng) là khoản lợi nhuận còn lại sau khi lấy tổng doanh thu trừ đi các khoản chi phí thực hiện kinh doanh, sản xuất và thuế thu nhập doanh nghiệp. 
• Tài sản là tổng giá trị tài sản của doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo kết quả tài chính. Để tăng tính chính xác về sự thay đổi trong kết quả hoạt động kinh doanh, chúng ta nên sử dụng chỉ tiêu tổng tài sản bình quân, được tính như sau:

Tổng tài sản bình quân=Tài sản kỳ đầu + Tài sản kỳ cuối2

• % là đơn vị tính của chỉ số ROA.

Ví dụ: 

Đơn vị: triệu đồng

Theo báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty Cổ phần vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) trong quý 2/2021 ta có: 

• Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối: 1.656.899 triệu đồng
• Tổng tài sản tại thời điểm báo cáo: 9.182.527 triệu đồng

Tổng tài sản bình quân = (9.182.527 + 8.162.334)/2 = 8.672.430,5 triệu đồng

=> ROA (PNJ)=1.656.8998.672.430,5 *100%=0,19 =19%

Từ ví dụ thực tế trên, ta có thể thấy:

• Nếu chỉ số ROA > 0: chứng tỏ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đó đang có lãi và ổn định. Chỉ số này càng cao, càng cho thấy tỷ suất sinh lời càng lớn, đồng thời mức độ sử dụng nguồn tài sản càng hiệu quả.
• Nếu chỉ số ROA < 0: cho thấy kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp không khả quan, hay có thể nói là thua lỗ, chính sách sử dụng tài sản chưa thực sự đem lại kết quả tốt. Chủ doanh nghiệp cần phải có kế hoạch chỉnh sửa lại chiến lược kinh doanh, để đạt được mục tiêu lợi nhuận tốt hơn. 

Ý nghĩa chỉ số ROA

Vì chỉ số ROA thể hiện hiệu quả trong việc khai thác tài sản của công ty, nên ROA có ý nghĩa rất quan trọng đối với các doanh nghiệp, ngân hàng cho vay và nhà đầu tư. Cụ thể:

Đối với doanh nghiệp

• ROA thể hiện lợi nhuận ròng thu về dựa trên số vốn đã bỏ ra. Nếu ROA càng cao, chứng tỏ doanh nghiệp kinh doanh có lãi và khả năng sinh lời trên tài sản của doanh nghiệp càng lớn.
• So sánh ROA trong từng thời kỳ (tháng, quý, năm) của doanh nghiệp hoặc ROA trung bình ngành có thể biết được hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp đó. Nếu ROA của doanh nghiệp cao hơn, nghĩa là doanh nghiệp đang có chiều hướng tốt và tiếp tục phát triển theo chiến lược ban đầu. Ngược lại, nếu ROA của doanh nghiệp thấp hơn, doanh nghiệp nên xem xét và điều chỉnh lại chiến lược kinh doanh của mình.

Đối với nhà đầu tư

• Khi đầu tư cổ phiếu chứng khoán, nhà đầu tư có thể sử dụng chỉ số ROA để so sánh kết quả kinh doanh giữa các doanh nghiệp có quy mô trong cùng một ngành, nhằm nhận định doanh nghiệp nào đang phát triển mạnh hơn, nghĩa là giá cổ phiếu của doanh nghiệp đó sẽ cao hơn. Ngoài ra, nhà đầu tư có thể so sánh ROA qua từng thời kỳ của doanh nghiệp để đánh giá doanh nghiệp đó có đang trên đà phát triển hay không.

Đối với ngân hàng cho vay

• ROA là chỉ số tài chính mô phỏng bộ máy vận hành của doanh nghiệp. Vì thế, ngân hàng có thể dựa vào ROA để đánh giá bức tranh tài chính của doanh nghiệp đó, nhằm đưa ra quyết định con số có thể cho vay.

Mối quan hệ giữa chỉ số ROA và ROE

ROA và ROE đều là những chỉ số đo lường hiệu suất hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Qua đó, chúng cũng có mối quan hệ mật thiết với nhau và được thể hiện qua công thức:

Hệ số đòn bẩy tài chính thể hiện mức độ sử dụng nợ vay trên vốn chủ sở hữu, vậy:

• Hệ số đòn bẩy tài chính càng cao, nghĩa là doanh nghiệp đang hoạt động kém hiệu quả, vì họ sử dụng nhiều nợ vay từ bên ngoài hơn để duy trì hoạt động kinh doanh.
• Hệ số đòn bẩy tài chính càng thấp, nghĩa là doanh nghiệp đang hoạt động có hiệu quả, vì họ sử dụng nhiều vốn chủ sở hữu hơn để duy trì hoạt động kinh doanh.

Ví dụ:

Công ty A

• ROE = 25%
• ROA = 100 ÷ (400 + 120) = 19.2 %
• Hệ số đòn bẩy tài chính = 1.3

Công ty B

• ROE = 25%
• ROA = 60 ÷ 240 = 25%
• Hệ số đòn bẩy tài chính = 1

Như vậy có thể thấy, mặc dù lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) là ngang nhau, nhưng công ty B có hệ số đòn bẩy tài chính thấp hơn do công ty A, do không có nợ vay từ bên ngoài và khai thác nguồn vốn hiệu quả hơn công ty A.

Chỉ số ROA bao nhiêu là tốt?

Để đánh giá được chỉ số ROA bao nhiêu là tốt đối với một doanh nghiệp, thông thường chúng ta sẽ kết hợp với chỉ số ROE, 2 đại lượng này có mối liên hệ mật thiết với nhau thông qua hệ số nợ*. Hệ số nợ càng ít càng tốt, và sẽ tốt hơn khi nợ/vốn chủ sở hữu < 1. Mặt khác, trên thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư thường đặc biệt quan tâm đến cổ phiếu của những công ty có chỉ số ROA và ROE ổn định và tăng đều đặn. Vì thế, đây chính là những yếu tố trọng điểm giúp nhà đầu tư nhận định được cổ phiếu của doanh nghiệp đó có tiềm năng hay không. 

*Hệ số nợ (D/E) là hệ số được sử dụng để đánh giá đòn bẩy tài chính của một công ty, được tính bằng cách chia tổng nợ phải trả của một công ty cho vốn chủ sở hữu của cổ đông đó.

Theo tiêu chuẩn quốc tế, chỉ số ROE nằm ở mức tốt khi > 15%, lúc này chỉ số ROA phải > 7.5% thì mới đủ điều kiện chứng minh được rằng doanh nghiệp đang hoạt động ổn định và có lời. 

Đồng thời, để đánh giá được rõ nét tình hình hoạt động kinh doanh sản xuất, nhà đầu tư nên xem xét mối quan hệ giữa ROA và ROE trong ít nhất 3 năm liền. Nếu công ty luôn duy trì được ROA ≥ 10% và có xu hướng càng tăng lên thì chứng tỏ doanh nghiệp đã ổn định và vững mạnh, sử dụng có hiệu quả tài sản trong quá trình hoạt động. 

Như vậy, để đánh giá một doanh nghiệp có chỉ số ROA tốt, nhà đầu tư cần xem xét doanh nghiệp đó có hội tụ đủ 3 yếu tố tiên quyết dưới đây không:

• ROA > 7.5%
• ROA ngày càng tăng
• Duy trì ít nhất 3 năm

Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa thể khẳng định những con số nói trên là “tiêu chuẩn” để so sánh chỉ số ROA, mà nhà đầu tư cần phải dựa vào những yếu tố sau: 

• Lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp: mỗi ngành nghề khác nhau sẽ có yêu cầu khác nhau về tài sản. Cụ thể, đối với các ngành công nghiệp ROA sẽ thấp hơn so với các ngành dịch vụ vì yêu cầu tài sản cố định lớn hơn. Chính vì thế, nhà đầu tư nên so sánh chỉ số ROA của các doanh nghiệp trong cùng một lĩnh vực, để có cái nhìn chính xác và trực quan hơn. 
• Giá trị ROA so với trung bình ngành: bên cạnh việc so sánh ROA của các doanh nghiệp trong cùng một lĩnh vực, nhà đầu tư cần phải so sánh ROA của doanh nghiệp với trung bình ngành. Nếu ROA > trung bình ngành chứng tỏ doanh nghiệp này quản lý, sử dụng hiệu quả tài sản và ngược lại. 
• Chỉ số ROA trong quá khứ: như đã nói, chúng ta cần phải xem xét chỉ số ROA của doanh nghiệp trong 3 năm liên tiếp mới có thể đánh giá chính xác tình hình hoạt động hiện tại. Nếu trong khoảng thời gian đó, ROA ổn định và có xu hướng tăng cao hơn giai đoạn trước, chứng tỏ doanh nghiệp kiểm soát tài sản hiệu quả. Nếu ROA của doanh nghiệp cao nhưng hiện tại có xu hướng giảm so với các năm liền kề trước thì chứng tỏ hiệu quả quản lý tài sản đang giảm sút.

Một số lưu ý khi sử dụng ROA

• ROA có thể bị ảnh hưởng bởi EPS (Tỷ suất thu nhập trên cổ phần), nhà đầu tư cần nắm rõ để nhận biết và tính toán chính xác.
• Để đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, chỉ tính ROA là chưa đủ, cần kết hợp với một số chỉ số khác như ROE, EPS, P/E, ROS, đòn bẩy tài chính,…
• Không phải bất kỳ cổ phiếu nào có ROA nhỏ nghĩa là giá thấp, mà nó còn phụ thuộc vào từng ngành nghề. Do đó phải lưu ý so sánh với ROA trung bình ngành hoặc giữa các doanh nghiệp cùng ngành.

Ưu nhược điểm khi sử dụng chỉ số ROA

Ưu điểm

• ROA giúp doanh nghiệp và nhà đầu tư đánh giá hiệu suất hoạt động hay bộ máy vận hành của một công ty.
• ROA là chỉ số mà nhà đầu tư có thể dễ dàng nhận thấy và tính toán đơn giản thông qua báo cáo kết quả hoạt động của doanh nghiệp, bất kỳ nhà đầu tư nào (kể cả nhà đầu tư mới) vẫn có thể nắm và hiểu rõ khi phân tích thị trường. 

Nhược điểm

• Chỉ số ROA không thể diễn tả được toàn bộ mọi khía cạnh của doanh nghiệp, vì thế nhà đầu tư nên kết hợp với các chỉ số khác như ROS, ROE, P/E,… để đưa ra quyết định chính xác hơn.
• ROA của mỗi ngành nghề là khác nhau, vì thế nhà đầu tư cần phải có kiến thức rộng rãi về từng lĩnh vực mới có thể đánh giá một cách trực quan tình hình hoạt động của một doanh nghiệp cụ thể. 
• Không thể so sánh ROA của các công ty thuộc các lĩnh vực khác nhau. 
• Nhà đầu tư phải nắm và phân tích được báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của công ty một cách chính xác.
• Cần so sánh ROA trong một thời gian dài.

Lời kết

Mặc dù ROA phản ánh rất rõ nét về tình hình tài chính của doanh nghiệp, nhưng nhà đầu tư không nên hoàn toàn dựa vào nó để đưa ra quyết định, mà phải trau dồi thêm thật nhiều kiến thức để tích lũy thêm kinh nghiệm cho chiến lược đầu tư của mình. Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn nắm rõ được ROA là gì và cách tính ROA. Chúc các bạn thành công trên hành trình của mình nhé!